We kunnen in deze tijden best wel wat extra veerkracht gebruiken. Of, in het kader van “never waste a good crisis”, zorgen dat we meer bewust zijn van de veerkracht die we aan het ontwikkelen zijn.
Veerkracht is het vermogen om terug te komen na tegenslag. Denk aan bamboe. Sommigen denken dat je geboren wordt met veerkracht. Inmiddels weten we dat het grotendeels te ontwikkelen is.
Vaak hebben we het over individuele veerkracht. In dit stuk benaderen we veerkracht echter ook vanuit het idee van een ecosysteem waarin een grote hoeveelheid aan diverse hulpmiddelen beschikbaar is om veerkrachtig te blijven. Zo definieert de psychologe Laurie Leitch veerkracht als het vermogen om in tijden van stabiliteit generatiever te zijn, zodat we makkelijker strategieën ontwikkelen om met situaties in moeilijkere tijden om te gaan. Met generatiever bedoelt zij onder andere: meer respect voor elkaar, meer waardigheid naar elkaar, meer creativiteit voor alledaagse problemen, zorgen voor een leefbare omgeving en met belangrijke stakeholders in het ecosysteem scenario’s voor mindere tijden doorlopen.
Susan Beltman, et al (2011) beschrijven veerkracht zowel als proces en als uitkomst van een proces. In dat proces worden problemen niet alleen beheerst, maar het individu of de gemeenschap past zich ook aan, wordt sterker, zoals in het gedachtegoed over AntiFragiliteit van Taleb (2012). Het bouwen aan veerkracht wordt meer gezien als een permanente activiteit, en niet alleen iets dat nodig is in geval van onheil of problemen. Je gaat per slot van rekening ook niet pas wat aan je gewicht doen als blijkt dat overgewicht een verhoogde sterftekans aan covid-19 oplevert. Toch?
Om wat meer handen en voeten aan veerkracht te geven, presenteren we de onderstaande formule. Delta (∆) V staat hierin voor de toename aan veerkracht. Het keerteken (*) betekent dat de onderlinge factoren elkaar versterken.
∆ V = ∆ R * ∆ P * ∆ L * ∆ A * ∆ S * ∆ B * ∆ C
In dit artikel stippen we de factoren in de formule heel globaal aan. Mocht je meer willen weten over hoe je ze kunt verbeteren, dan weet je ons te vinden.
Delta R staat voor Reframe. Regelmatig oefenen in her-kaderen draagt bij aan veerkracht. Je kunt herkaderen oefenen door design thinking stappen toe te passen: informatie verzamelen, meerdere perspectieven ontwikkelen, empathisch in de schoenen van een ander gaan staan en vervolgens creatief her-kaderen, liefst samen met anderen.
Delta P staat voor Prototypes van jouw leven. Onze prefrontale cortex geeft ons het vermogen om meerdere versies van onszelf in de toekomst te onderzoeken. Een faciliteit die zij weerga niet kent in de evolutie. Meestal gebruiken we die als we voor belangrijke besluiten staan. In de veerkrachtformule betekent dit dat je vaker zogenaamde future selves gaat bedenken. En daarbij: een prototype is iets wat je echt kunt gaan doen en uitproberen. Bijvoorbeeld door alvast een halve dag per week aan je hobby te werken in de hoop daar ooit je brood mee te verdienen.
Delta L staat voor beter luisteren. We denken nu eenmaal sneller dan we praten. Dus als we naar ongeveer 120 woorden per minuut luisteren, is ons brein makkelijk afgeleid en vaak al met andere dingen bezig. De truc zit hem in concentratie. Steeds weer je aandacht terugbrengen naar wat je hoort, of wat je juist niet hoort, of naar wat er non-verbaal gebeurt. Meer en beter luisteren geeft je niet alleen meer informatie. Het is ook wederkerig, ook jouw gesprekspartner voelt zich gehoord en wordt daarmee veerkrachtiger.
Delta A staat voor Aandacht: mindfulness. Daar is zoveel materiaal over te vinden dat we ons hier beperken met een verwijzing naar de definitie van Jon Kabat-Zinn.
Delta S staat voor meer (en beter) slapen. Er is inmiddels zoveel bewijs dat gebrek aan slaap correleert met een breed scala aan aandoeningen, dat we er niet meer omheen kunnen. De regel is eigenlijk heel simpel: probeer tussen de 7 en 8 uur per dag te slapen. En probeer een goede slaap hygiëne aan te houden. Je bed is niet om TV te kijken of om te lezen. Probeer te voorkomen dat je brein het bed koppelt aan wakker zijn. Meer tips zijn onder andere hier te vinden.
Delta B staat voor Betekenisgeving. Wie zijn leven als betekenisvol ervaart komt beter door moeilijker tijden. Samen met je coach eens een stukje “job crafting” uitvoeren kan enorm helpen.
Eigenlijk ligt dit een beetje in de lijn van Reframe en Prototype. En toch biedt het ontdekken van jouw betekenis of “purpose” een meer permanente hulpbron. Vragen die je helpen betekenis te geven aan je leven zijn: Wie ben ik? Wat doe ik? (Wat doe je graag?) Voor wie doe ik het? Wat is er nodig oftewel wat hebben die mensen nodig of wat willen ze? Hoe veranderen zij daardoor/ door jou?
Je verandert de richting van je aandacht naar buiten: wat verandert er in de wereld door jou?
Jouw coach heeft overigens ook andere hulpmiddelen ter beschikking om jouw betekenis te koppelen aan de betekenis voor anderen.
Delta C staat voor Compassie. Het helpen van anderen is onderdeel van ons instinct. Eigenlijk niet veel anders dan bij andere gewervelden. Kijk maar eens bij Deel 7. Het Care systeem voor de neurologische basis daarvan. Maar dit gaat ook over compassie met jezelf. En dat betekent bijvoorbeeld dat je je niet altijd vergelijkt met anderen, zeker niet wanneer je faalt. Integendeel. Je kijkt met een glimlach naar jezelf en benoemt dagelijks waar je dankbaar voor bent. Hou bijvoorbeeld eens een dagboek bij waarin je compassie met jezelf hebt. Of een van deze oefeningen.
Zoals gezegd worden de factoren slechts globaal aangestipt. Bovendien zijn er nog wel een paar. Hopelijk inspireert deze formule wel om bij een aantal de volumeknop omhoog te draaien. Versterk je er een, dan versterk je er meer. Bovendien heeft veerkracht een zogenaamde “ripple”-effect. Jouw veerkracht vergroot die van je omgeving. Jouw veerkracht is een voorbeeld voor anderen. Als je dat ervaart, merk je welke extra verantwoordelijkheid je gegeven is en welke positieve impact je op anderen kunt hebben. Jouw veerkracht draagt bij aan de veerkracht van het ecosysteem waarin je leeft.
Enjoy and Perform!